Yes! Tips om de Engelse ziekte te voorkomen

  • March 2015

Stel je eens voor dat je vanaf dit moment – de tijd gaat nu in! – geen Engelse woorden meer mag gebruiken. Dat is knap lastig. Want hoe noem ik deze tekst dan? En het apparaat waarop ik die aan het uitwerken ben? Het geeft maar aan hoe groot de invloed van de Engelse taal is op het Nederlands. Soms zelfs een beetje ongezond groot. En dat noemen we ook wel gekscherend de Engelse ziekte.

Symptomen

Mensen die lijden aan deze ziekte, gebruiken overmatig veel Engelse leenwoorden en constructies, terwijl er een prima Nederlands alternatief voorhanden is. Ook onjuiste meervouden komen vaak voor, zoals babies, terwijl dat toch echt baby’s moet zijn. En onjuiste vormen van ‘Engelse’ werkwoorden, zoals deleten en crossen. Maar het meest opvallende symptoom is het los schrijven van woorden die in het Nederlands aan elkaar horen. De Engelse ziekte wordt daarom ook wel de losschrijfziekte genoemd. (Of los schrijf ziekte, wanneer je er ernstig mee besmet bent.)

Los of vast?

Een klein stukje theorie: in het Nederlands schrijf je samengestelde woorden aan elkaar, net als in het Duits. Zo kun je bad en eendje combineren tot badeendje. En iemand die deze producten maakt, mag je gerust een badeendjesfabrikant noemen. We kunnen zelfs meerdere van deze mensen voor ons zien in een badeendjesfabrikantencollectief. Mag je al die woorden dan zomaar allemaal aan elkaar plakken? Moet daar niet ergens een spatie tussen? Nee. Sterker nog: er mág geen spatie tussen. Wel een streepje, als je dat duidelijker vindt.

Uitzonderingen

Maar het Nederlands zou het Nederlands niet zijn zonder een paar fraaie uitzonderingen. Gelukkig zijn dat er maar drie:

  • Samenstellingen met een naam
    Voor de duidelijkheid houden namen hun spatie. Een winkel van Game Mania heet dus een Game Maniawinkel. Of Game Mania-winkel, dat mag ook. En iemand die lid is van de Tweede Kamer is dus een Tweede Kamerlid, met een spatie.
     
  • Samenstellingen met een afkorting, getal of symbool
    Maak je een samenstelling met een afkorting, een getal of een symbool, dan zet je altijd een streepje. Je schrijft dus dvd-speler, 65-plusser en #-symbool.
     
  • Samenstellingen met een klinkerbotsing
    Het klinkt gevaarlijker dan het is, een klinkerbotsing. Een passend voorbeeld: het woord autoongeluk, de combinatie van auto en ongeluk. Wat gebeurt hier? Je hebt twee klinkers naast elkaar staan die samen een tweeklank vormen. Dus een setje zoals au, ei of eu. Dat leest niet handig. Daarom zetten we voor de duidelijkheid een streepje tussen die twee klinkers: auto-ongeluk. Lang niet alle klinkers veroorzaken trouwens een klinkerbotsing. Zo kun je gerust een skiongeluk, een parapluongeluk of een cobraongeluk hebben. Nou ja, taaltechnisch dan.

 

Check!

Ben jij besmet met de Engelse ziekte? Check dan de volgende zaken en raadpleeg bij twijfel het woordenboek of het Groene Boekje:

- Is deze Engelse term het meest gangbare woord of is er een goed Nederlands alternatief?
- Is dit inderdaad het juiste Nederlandse meervoud van dit Engelse woord?
- Heb ik dit Engelse werkwoord wel volgens de Nederlandse regels geschreven?
- Vormen deze losse woorden eigenlijk een samenstelling?

Laat je ook vooral niet in verwarring brengen door de spellingcontrole van je tekstverwerker. Een rood kringeltje onder een woord betekent alleen dat dat woord niet in de woordenlijst van je computer staat. Dat wil niet automatisch zeggen dat het woord fout gespeld is!

Uiteraard mag je je tekst altijd voorleggen aan een van onze specialisten voor een uitgebreide diagnose. Ik ben ook benieuwd welke voorbeelden van de Engelse ziekte jou het meeste storen. Die lezen we graag bij de reacties op dit artikel; reken maar van yes!